Para Piyasası Sermaye Piyasası Karşılaştırması

Sanayi devriminden sonra bugüne değin ekonomide yaşanan dönüşüm, gelinen noktada uluslararası para ve sermaye piyasalarını ekonominin bütünü içinde merkeze taşımıştır diyebiliriz. Bu makalede para piyasalarını ve kapsamını, sermaye piyasaları ve kapsamını ele alıp karşılaştırmalı analizini yapacağız.

Para Piyasaları

Kısa vadeli yani vadesi en çok bir yıl olan fon arz ve talebinin karşılaştığı, şirketlerin, devletin ve bireylerin kısa vadeli borç aldıkları veya verdikleri piyasalara para piyasası denir. En fazla vade 1 yıl olmasına karşın ortalama vade süreleri genellikle 1 ile 120 gün arasında değişir. Para piyasaların ekonomideki en önemli görevleri ekonomik birimlerin nakit pozisyonlarını zaman ve miktar yönünden ayarlamalarına katkı sağlamasıdır.

Para Piyasalarının Başlıca Enstrümanları;

• Hazine Bonoları
• Ticari Krediler
• Repo-Ters Repo
• Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler
• Finansman Bonoları

Hazine Bonoları: Devletin kısa vadeli fon ihtiyacını karşılamak için döviz veya yerel para cinsinden çıkardığı iç borçlanma senetleridir.

Repo- Ters Repo: Bono ve tahvil gibi sabit getirili bir menkul kıymetin, belirli bir süre sonunda önceden tespit edilmiş şartlarla geri alma taahhüdünde bulunarak satımıdır. Menkul kıymeti geri satmak üzere alan taraf da ters repo yapmış olur.

Ticari Krediler: Satıcı kredileri olarak da ifade edilen ticari krediler işletmeler tarafından sıklıkla kullanılan kısa vadeli fon kaynaklarıdır.

Finansman Bonoları: İşletmelerin kısa vadeli fon ihtiyaçlarını karşılamak için çıkardıkları teminatsız borçlanma senetleridir. Finansman bonoları genellikle büyük ve itibarlı işletmeler tarafından çıkarılmaktadır.

Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler: 3İşetmelerin fon ihtiyaçlarını karşılamak için alacaklarını ve sabit varlıklarını karşılık göstererek çıkardıkları menkul kıymetlere “Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler” denir.

Para Piyasasının Temel Kurumları

• Ticari Bankalar
• Katılım Bankaları
• Merkez Bankaları

 

Sermaye Piyasaları

Sermaye Piyasası orta, uzun vadeli fonların arz ve talebinin karşılaştığı piyasalardır. Hisse senedi, tahvil ve benzeri pazarlanabilir menkul kıymetlerin alınıp satıldığı örgütlenmiş ve uzmanlaşmış finansal piyasalardır. Sermaye piyasasının bir ülke için önemi, tasarrufların menkul kıymetler aracılığı ile işletmelere ve ekonomiye aktarılmasını sağlamasıdır. Kısacası atıl bir varlık kenarda kalmayacak her şey ekonomide değer edileceği şekilde kullanılacaktır.

Birincil ve İkincil Sermaye Piyasaları

Birincil sermaye piyasası, menkul kıymetlerin ilk kez alınıp satıldığı piyasalardır. Ekonomideki tasarrufların firmaların ve devletin finansmanı amacıyla dağıtımın yapıldığı bir yer olarak kabul edilen birincil piyasaların en önemli fonksiyonu; menkul kıymetlerin satışı sonucunda ihraççı kuruluşların bünyelerine taze para olarak yeni sermaye girişi sağlamalarıdır. İkincil sermaye piyasaları ise, daha önceden alım satıma konu olmuş menkul kıymetlerin el değiştirdiği piyasalardır.

Sermaye Piyasaları Araçları

• Menkul Kıymetler
• Diğer Sermaye Piyasası Araçları
• Türev Araçlar
• Varantlar

Menkul Kıymetler: Para, çek, poliçe ve bono hariç olmak üzere; paylar, pay benzeri diğer kıymetler ile söz konusu paylara ilişkin depo sertifikalarını ve Borçlanma araçları veya menkul kıymetleştirilmiş varlık ve gelirlere dayalı borçlanma araçları ile söz konusu kıymetlere ilişkin depo sertifikaları olarak tanımlanmıştır.

Diğer Sermaye Piyasası Araçları: Borçlanma Araçları yani, Tahviller, paya dönüştürülebilir tahviller, değiştirilebilir tahviller, finansman bonoları.

Türev Araçlar: Türev Araçlar, dayanak varlığın getirisine bağlı olarak getiri elde edilmesini sağlayan bir finansal araçtır. Türevden kasıt bir başka menkul kıymetin değerine bağlı olarak fiyatı belirlenen araçlardır. Vadeli satım sözleşmeleri, vadeli işlem sözleşmeleri, swap ve opsiyonlardır.

Varantlar: Elinde bulunduran kişiye dayanak varlığı ya da göstergeyi, önceden belirlenen bir fiyattan, belirli bir tarihe kadar alma veya satma hakkı veren ve bu hakkın kaydi teslimat ya da nakit uzlaşı ile kullanıldığı menkul kıymet niteliğinde bir araç olarak tanımlanmaktadır.